Een vreemde situatie. Op vrijdag 13 november 2015 zaten wij bij André Manuel in theater de Veste in Delft, de voorstelling “Het geval apart”. Een harde, satirische, show waarin hij weinig heel laat van onder andere geloofsextremisme. We hebben nog even zitten napraten en terugkijken op de show met een drankje in de lobby van het theater. Eenmaal thuisgekomen drong het nieuws over de aanslagen (ondertussen opgeëist door IS) in Parijs tot ons door. Het zet de actualiteit en de scherpte van André Manuel nog eens extra in een ander daglicht.
André Manuel maakt al 25 jaar bikkelharde satire, lees ik in de omschrijving van de voorstelling en dat is niet te veel gezegd. De show begint meteen met uitspraken die het publiek niets te raden overlaten. André zegt wat anderen niet hardop en publiek (meer) durven zeggen. Ongemakkelijk lachen, schateren en ijzige stiltes wisselen elkaar snel op. Islamieten, joden, christenen, koningshuis en ga zo maar door, alles en iedereen komt aan bod. Ook zijn eigen afkomst (hij is Tukker) moet het ontgelden. Alles wat – door een klein deel van een aanhang – extremistisch wordt ingezet wordt uitgelicht en uitvergroot. Zo groot dat het confronterend en ongemakkelijk wordt.
Wat verschrikkelijk knap is aan “Het geval apart” is vooral dat je voelt en weet dat doordat André Manuel gewoon heel goed is in wat hij doet en toch heel bewust niet kiest voor de makkelijke lach hij zelf de dupe wordt van zijn eigen stijl. Je voelt op meerdere momenten tijdens de show dat er een lachsalvo golf door de zaal gaat. Als die golf goed werkt hoeft een cabaretier “alleen maar” die lach-golf precies op het goede moment te voeden met een nieuwe grap. André Manuel onderbreekt zo’n golf echter zonder uitzondering met een grap of opmerking waarvan je weet dat de sfeer direct om zal slaan. Hij benoemt die omslag dan ook nog eens, waardoor het effect nog eens wordt vergroot. Juist deze instelling maakt de show zo goed, wat mij betreft.
Hij “grapt” dat zijn uitspraken over bijvoorbeeld Maxima veel extremer zijn dan waar anderen voor opgepakt zijn en dat klopt. Hij doet ook uitspraken waardoor anderen persoonlijke beveiliging zouden krijgen of afgeschilderd zouden worden als gevaar voor de staat. Een podium in een theater is de enige plek waar hij kan zeggen wat hij zegt. Luguber als je bedenkt dat de meeste slachtoffers van de aanslag in het Parijse theater Bataclan lijken te zijn gevallen.
Geen gemakkelijke lach, ook al gaat dat ongetwijfeld ten koste van populariteit en kaartverkoop. Een marginale artiest noemt hij zichzelf ergens halverwege de show. Daar ben ik het niet mee eens. André Manuel is niet een marginale artiest, wel uitgesproken, hard en confronterend. Extreem maar niet extremistisch.
We waren nog bezig in onze hoofden met deze voorstellingen toen onze aandacht werd (af)geleid naar de aanslagen in Parijs. Bizarre toevalligheid. Juist nu zou je dus wel naar de voorstelling van André Manuel moeten gaan wat mij betreft, aanstaande vrijdag staat hij in Spijkenisse.
